De zelfende sloefenmaaksters

Het beeld ‘de zelfende sloefenmaakster’ zou je een ‘gelaagd’ beeld kunnen noemen: d.w.z. een beeld met meerdere verhalen.

Het eerste verhaal en tevens de opdracht van de wedstrijd is dat van ‘de zelfende sloefenmaaksters’ zelf.
Het weven van sloefen was kort na de eerste wereldoorlog in Rumst een bezigheid van vele vrouwen.  Wanneer zij hun zware arbeid in de steenbakkerijen, door weers- en andere omstandigheden, niet konden verder zetten, verzamelden ze zich op stoelen en banken opgesteld aan de straatzijde, vóór hun kleine huisjes, om met repels – geknipt uit de jassen die de Duitsers na de oorlog hadden achtergelaten – sloefen te weven. Het was een bijverdienste om in deze barre naoorlogse tijden, het hoofd boven water te kunnen houden. Op deze gebogen bank ziet u vier vrouwen, waarvan er twee rechtstreeks verwijzen naar de zelfende sloefenmaaksters: de meest links zittende figuur, die net een afgewerkte sloef in haar materialenbakje legt en het jonge meisje rechts op de zitbank. Beiden hebben een schoenleest bij de hand en in hun buurt het materiaal om de sloefen te weven.
Het sloefen weven was, naast het feit  dat het zorgde voor een extra inkomen, ook een vorm van sociaal contact.  De vrouwen bleven niet op hun eentje thuis zitten om aan de sloefen te werken. Zij maakten daarvan een groepsgebeuren. Dat betekende ook contacten en afleiding in hun door armoe getekend en schrijnend bestaan.  Twee van de figuren zijn niet aan het werk maar zij nemen wel deel aan het sociale leven.  Het kind is nog niet aan arbeiden toe en de oudere vrouw is niet meer in de fysieke mogelijkheid om deze arbeid te verrichten.
Het Hof van Crequi is een verzameling van serviceflats van het OCMW van Rumst.  Deze flats worden ter beschikking gesteld aan de ‘oudere’ inwoners van de gemeente Rumst.  De mensen die hier wonen hebben hun arbeidstijd achter de rug.  De behoefte aan sociale contacten met mensen van alle generaties blijft.  Communicatie, uitwisseling van gedachten, het kunnen delen van ervaringen is ook voor deze bewoners van levensbelang.
Daarnaast vertelt  het beeld ook iets over de levensfase van de bewoners van het Hof van Crequi en de interactie met de wereld daarbuiten.  De vier vrouwen zitten verzameld op één bank, elk in hun eigen levensfase: de jong-volwassene, het kind, de rijpere leeftijd en de bejaarde vrouw.  Gezien hun leeftijd kan je de  figuren beschouwen als de vier seizoenen: de lente, de zomer, de herfst en de winter.  De jeugdige moeder (de zomer) is in gesprek met de bejaarde vrouw (de winter) en  heeft haar werk gestaakt, aandachtig luisterend naar haar wijze woorden. Of is het de jonge moeder die aandachtig luistert naar de vrouw op leeftijd om haar weer moed te geven?  Uiteindelijk blijven we raden waarover zij praten, maar de volwassen vrouwen zijn geboeid door dit gesprek. De herfst, de vrouw midden in het keerpunt van haar leven, zit in een wankele levensfase, de kering, één van de moeilijkste levensperiodes in een mensenleven, omdat zoveel in het leven uit evenwicht geraakt.   Half voorovergebogen luistert zij mee naar het gesprek, benieuwd naar de wijsheid van de winter (de bejaarde vrouw).  Of verbaast zij zich eerder over de rijpheid van de zomer, de jonge vrouw die haar dochter zou kunnen zijn?  Niemand weet het.  Zij zoekt een nieuw evenwicht. Communicatie tussen mensen van verschillende leeftijden is niet altijd zo evident maar wel bevorderlijk voor iedereen in de samenleving.
Tot slot in het verhaal van de vier seizoenen vinden we in het beeld ook ‘de winter’ terug: de bejaarde vrouw met de krom gewerkte rug en de verweerde handen rustend in haar schoot.  Haar lichaam is getekend door het leven zelf maar haar wezen heeft een zeker evenwicht gevonden, een rust waarbij het geestelijk bewustzijn is versterkt terwijl de lichaamskracht is afgenomen.
Heeft u ook uw bedenkingen gehad bij het zien van haar gelaat? Vraagt u zich af wat deze vrouw is overkomen? Vraagt u zich af of zij een hersenbloeding heeft gehad?  Of zij dement geworden is? Niets is minder waar.  Alles is afhankelijk van de ogen waarmee u naar haar kijkt.  U kan het gelaat waarnemen en zeggen: haar ogen zijn niet gelijk, haar kaak is weggezakt, enz.  Maar u kan ook proberen te ‘zien’, het wezenlijke van de uitstraling proberen te vatten.  En uiteraard, ik kan u niet verplichten te zien wat ik hierin zie.  Voor mij is dit hoofd, dit gelaat, het gelaat van een vrouw die de realiteit die voor haar ligt, accepteert, die noch voor- noch tegenstander is van de aardse vergankelijkheid, een vrouw die vrede neemt met de weg die zij nog heeft te gaan, een vrouw die bereid is om de vergankelijkheid van dit aardse leven te aanvaarden.
En hiermee is de cirkel rond.

Alles in dit aardse leven is, net als wij zelf, vergankelijk: ook de zelfende sloefenmaaksters, de seizoenen, de dagen, de uren, ziekte, gezondheid, …

Zouden wij, bij dit besef, onze weg in dit leven op een andere manier gaan bewandelen?  Zouden wij andere accenten leggen?
Aan ons de keuze!

Francien Maas
Maart 2012